سکـه های ایران و جهان $

ارزش جهانی پول ایران از 300سال پیش تا امروز

منابع تاریخی نشان مي دهند ارزش برابري پول ملي ايران با پول‌هاي معتبر جهاني در مقاطع تاریخی مختلف به اين شرح بوده است :

در زمان شاه طهماسب صفوي، يعني در سده شانزدهم ميلادي، واحد پول ايران «شاهي» بود و هر ۲۰۰ شاهي برابر با يک «تومان». طبق مندرجات سفرنامه جنکينسون، در آن زمان هر شاهي با يک شيلينگ انگليس برابر بود. هر پوند استرلينگ برابر با ۲۰ شيلينگ است. بنابراين، يک تومان ايران برابر بود با ۱۰ پوند انگليس. يعني، ارزش پول ايران ده برابر پول انگليس بود.

در سده هيجدهم ميلادي، ارزش تومان ايران به‌تدريج کاهش يافت و ارزش پوند انگليس افزايش. در نيمه اوّل سده نوزدهم ميلادي، يعني در دوران سلطنت فتحعلي‌شاه و محمد شاه قاجار، دو پوند استرلينگ برابر با يک تومان ايران شد. در اين زمان يک پوند برابر بود با ۲۵ فرانک فرانسه و ۱۰ روپيه هند. يعني، يک تومان ايران برابر بود با ۵/ ۱۲ فرانک فرانسه. در همين زمان، يک تومان ايران با دو دلار و پنجاه سنت آمريکا برابر بود.

پس از قحطي بزرگ ۱۲۸۸ ق. ارزش پول ايران سير نزولي را آغاز کرد؛ با قتل ناصرالدين‌شاه (۱۸۹۳) اين کاهش ادامه يافت و با انقلاب مشروطه (۱۹۰۵-۱۹۰۷) شدت گرفت. اندکي قبل از قتل ناصرالدين‌شاه، در سال ۱۸۹۱ يک پوند استرلينگ برابر با ۵/ ۳۲ قران بود که، اندکي پس از قتل ناصرالدين‌شاه، در سال ۱۸۹۴ به ۵/ ۴۸ قران رسيد. ده قران برابر با يک تومان بود. يعني در اواخر سلطنت ناصرالدين‌شاه ارزش پوند بريتانيا ۲۵/ ۳ برابر تومان ايران و پس از قتل او، در زمان سلطنت مظفرالدين‌شاه، حدود ۸۵/ ۴ برابر تومان ايران شد. پس از انقلاب مشروطه يک پوند برابر با ۶۰ قران بود يعني ارزش پوند انگليس شش برابر تومان ايران شد. در اواخر سده نوزدهم و اوائل سده بيستم ميلادي، تا جنگ اوّل جهاني، يک پوند انگليس تقريباً برابر با ۵ دلار آمريکا بود. بنابراين، در دوران مظفرالدين‌شاه ارزش دلار آمريکا و تومان ايران تقريباً يکسان بود.

در زمان سقوط رضا خان و ورود ارتش‌هاي متفقين به ايران (۱۳۲۰ ش.) دلار آمريکا تقريباً يك و نيم تومان ايران بود؛ يعني با ۱۵ ريال مي‌شد يک دلار خريداري کرد. در سال ۱۳۳۲، يعني در اواخر دولت دکتر مصدق و زمان کودتاي ۲۸ مرداد، يک دلار آمريکا معادل ۹۰ ريال ايران (۹ تومان) و يک پوند استرلينگ برابر با ۲۳ تومان بود. در پايان سلطنت محمدرضا پهلوي و در دوره اي كه صادرات نفت خام در قله تارخي قرار داشت، يک دلار آمريکا تقريباً ۷ تومان ايران و يک پوند انگليس تقريباً ده تومان ايران ارزش داشت. در اين زمان ارزش يک روبل شوروي حدود ده تومان ايران يعني تقريباً برابر با پوند استرلينگ بود. يک فرانک فرانسه ۱۶ ريال و يک مارک آلمان غربي ۳۲ ريال ارزش داشت.

امروزه پوند استرلينگ به نرخ رسمي دولتي حدود ۱۹۵۰ برابر تومان ايران و دلار آمريکا حدود ۱۲۲۶ برابر تومان ايران است در حالی که نرخ دلار در بازار آزاد ۱۸۵۰ تومان و قیمت پوند ۳۰۰۰ تومان می باشد . بجز دوره هايي كه ايران شاهد جنگ و تجاوز نظامي بوده، سريع ترين سقوط ارزش پول ملي ايران در خرداد۱۳۷۴ (زمان رياست عادلي بر بانك مركزي) و دي ۱۳۹۰ (زمان رياست بهمني بر بانك مركزي) اتفاق افتاده است. بانك مركزي طبق قانون، وظيفه حفظ ارزش پول ملي را به عهده دارد.

دنیای اقتصاد: جدیدترین بررسی سامانه اصلاح پول ملی نشان می دهد که تاکنون بیش از 5 میلیون و 438 هزار بازدید از سامانه طرح اصلاح پول ملی صورت گرفته که منجر به ثبت 49 هزار و 589 نظر در خصوص حذف صفرها و نامگذاری واحدهای اصلی و فرعی پول ملی شده است.

بر پایه این گزارش، 79 درصد کل افرادی که تاکنون موفق به ثبت نظر خود در سامانه اصلاح پول ملی شده اند، مرد و مابقی نیز زن هستند و 62 درصدی نیز بین سنین 25 تا 40 سال هستند.

58 درصد از نظر دهندگان دارای مدرک فوق دیپلم، لیسانس و دانشجویان دارای تحصیلات مشابه حوزوی هستند، همچنین 51 درصد افراد شاغل و 24 درصد نیز دانشجو هستند.

در نظرسنجی های صورت گرفته، مشخص شد که 63 درصد از نظردهندگان ترجیح می دهند در مبادلات خود از ابزارهای الکترونیکی استفاده کنند، همچنین 28 درصد از نظر دهندگان نیز ترجیح می دهند تا از اسکناس و مسکوک در مبادلات خود استفاده ببرند و 8 درصد هم موافق استفاده از چک شخصی هستند.

به صورت کلی، 78 درصد کسانی که در نظرسنجی حضور یافته اند موافق حذف صفر از پول ملی بوده اند و 21 درصد نیز اعلام کردند با این طرح مخالفند. در این میان، 51 درصد موافق حذف 4 صفر و 24 درصد نیز موافق حذف 3 صفر هستند.

همچنین 6 درصد کل نظردهندگان موافقت خود را با حذف یک صفر و 8 درصد نیز موافقت خود را با حذف 2 صفر اعلام کرده اند. 9 درصد نیز موافق حذف صفرها از پول ملی نیستند.

انتخاب 47 درصد از مردم برای واحد اصلی پول ملی پارسی 42 درصد نیز تومان است. تاکنون مشارکت کنندگان در طرح نظرسنجی اصلاح پول ملی بر روی این دو گزینه تاکید دارند.

ریال برای واحد اصلی پول ملی فقط 1 درصد رای آورده است، همچنین دریک دارای 6 درصد آراء بوده و 2 درصد کل پیشنهاد دهندگان در این بخش نیز گزینه های دیگری را پیشنهاد کرده اند.

برای انتخاب واحد فرعی پول ملی نیز دریک با 40 درصد کل آراء پیشتاز است و پس از آن نیز ریال دارای 21 درصد کل آراء ثبت شده است.

جهت واحد فرعی پول نیز تومان 17درصد و پارسی 13 درصد رای دارند. در بخش مربوط به واحد فرعی پول ملی نیز 7 درصد نظردهندگان اعلام کرده اند ترجیح می دهند گزینه دیگری غیر از موارد یاد شده را برای واحد فرعی پول ملی پیشنهاد کنند.

32 درصد مشارکت کنندگان با افزایش سهم سکه در مبادلات مالی جامعه به جای اسکناس موافقت و 67 درصد نیز مخالفت کرده اند.

لطفا به ادامه مطلب بروید

شاید بسیاری از جوان های امروزی سکه های 1 تومانی یا 2 تومانی را به خوبی به یاد نداشته باشند، اما بدون شک همه سکه های زرد رنگ 5 تومانی را به خوبی یادمون هست.

همه یادمون هست که اسکناس 10 تومانی  کی تبدیل به سکه شد، یادمون هست که با اندک فاصله ای سکه 25 تومانی به بازار آمد که ارزش فلز آن بیشتر از ارزش پولی سکه بود و به همین دلیل طرح 25 تومانی هم عوض شد. اسکناس ها با گذشت زمانی اندک کماکان به سکه تبدیل می شدند 50 تومانی، 100 تومانی و چند روز پیش در خبری تکان دهنده، 500 تومانی هم به جمع سکه ها یعنی پول خورد ها پیوست و بدون شک ظرف چند سال آینده مانند بسیاری از سکه های ما به خاطرات خواهد پیوست.

کم تر کسی معنی تبدیل شدن اسکناس به سکه را درک نمی کند، بدیهی ترین دلیل آن کاهش ارزش پول یک کشور است، وقتی که یکی از اسکناس های نسبتاً درشت مردم به سکه تبدیل می شود، آیا توجیهی مناسب تر از آن هم وجود دارد.

10 بهمن 1387 با حضور رييس كل بانك مركزي از سكه‌هاي 200 توماني و 500 توماني رونمايي شد. به گزارش بانکی دات آی آر بعضی از مردم زمانی که می شد  با یک سکه 5 تومانی نوشابه و کیک خرید را به یاد دارند این درحالیست که طی سالهای اخیر رواج سکه های 50,25و 100 تومانی  کاهش ارزش پول ملی را فریاد می زند.

سکه در فرهنگ ایرانی به معنی پول خرد و کم ارزش ترین میزان پول شناخته می شود و انتشار سکه های 200 و 500 تومانی این نگرانی را در بین مردم تشدید می کند که حباب تورمی جدیدی در راه  باشد.

اگرچه مسئولان بانک مرکزی انتشار چنین سکه هایی را به منظور کاهش هزینه های چاپ اسکناس مطرح می کنند با این وجود چنین استدلال هایی از سوی بسیاری از عامه مردم غیرقابل پذیرش می نماید.

این درحالیست که کمبود پول خرد در سطح جامعه کاملا مشهود بوده و به دلیل این امر بسیاری افراد به ویژه هنگام محاسبه کرایه وسایل نقلیه عمومی ناچار اند از مبلغ باقی مانده کرایه شان بگذرند.

همچنین نباید به هیچ عنوان از اثرات روانی افزایش تورم در سطح جامعه غافل ماند.حتی اگر این اقدام به علت انتظارات تورمی ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها نیز باشد، ضرب سکه به معنای اعلام قطعی بودن این تورم به مردم است.

این امر می تواند به بسیاری از افراد بهانه جو فرصت بدهد تا برای کسب ثروت های باد آورده و یک شبه ,مبلغ کالا و خدمات خود افزایش بدهند و فضای جامعه را ملتهب کنند.
انتشار این سکه ها طرح هایی چون اصلاح ساختار پولی و مالی کشور و همچنین حذف چند صفر از پول ملی کشور را در هاله ای از ابهام فرو برد.